Fond za humanitarno pravo podneo urgenciju za postupanje po krivičnoj prijavi za ratni zločin protiv Ratka Adžića, koji je napao studente tokom blokade u Beogradu:
Nakon medijskih izveštaja o nasilničkom ponašanju Ratka Adžića prema studentima i srednjoškolcima koji su mirno odavali počast stradalima u obrušavanju nadstrešnice u Novom Sadu i pozivali na odgovornost institucija, Fond za humanitarno pravo (FHP) je 19. decembra 2024. godine uputio urgenciju Javnom tužilaštvu za ratne zločine (JTRZ) sa ciljem da se dobiju konkretne informacije o postupanju po krivičnoj prijavi koju su FHP i Udruženje porodica nestalih općine Ilijaš (Bosna i Hercegovina) podneli protiv Adžića 2016. godine.
Krivična prijava je podneta pod osnovanom sumnjom da su Ratko Adžić i drugi odgovorni za ratne zločine i zločine protiv čovečnosti počinjene nad nesrpskim stanovništvom u opštini Ilijaš 1992. godine. Postupanje JTRZ po toj krivičnoj prijavi bilo bi višestruko korisno za društvo u Srbiji. Utvrđivanje individualne odgovornosti za teška krivična dela počinioce ratnih zločina po pravilu uklanja iz javnog prostora, čineći ga bezbednijim za građane. U ovom slučaju, ono bi onemogućilo i da obrazovno-vaspitni rad sa srednjoškolcima realizuje osoba za koju postoji osnovana sumnja da je učestvovala u ubistvima, silovanjima, zlostavljanju i pljački civila. Pravovremeno, efikasno i adekvatno kažnjavanje kršenja ljudskih prava u prošlosti takođe utiče na izgradnju odgovornosti u društvu i doprinosi jačanju vladavine prava u kojoj su svi jednaki pred zakonom i kažnjivi za njegovo kršenje. Da je procesuiran za zločine sa kojima se dovodi u vezu, Ratko Adžić ne bi danas predstavljao pretnju građanima na ulici, niti bi bilo moguće da događaj kao što je obrušavanje nadstrešnice toliko dugo ostane nekažnjen.
Činjenice
Tokom maja i juna 1992. godine, srpske snage bezbednosti kojima su komandovali Ratko Adžić i Krizni štab vršile su masovna ubistva, silovanja, zlostavljanja i pljačke civila prilikom napada na nesrpska sela u opštini Ilijaš. U napadu na selo Lješevo, 4. juna 1992. godine, srpske snage su nakon granatiranja ubile 22 civila, među kojima su bile tri žene. Civili, uključujući žene i decu, bili su nezakonito zatvarani u najmanje sedam zatočeničkih objekata, uglavnom u školama i fabrikama, gde su bili izloženi maltretiranju i nečovečnom postupanju. U tim objektima bilo je zatočeno preko 300 Bošnjaka i Hrvata, meštana opštine Ilijaš.
Krivičnom prijavom protiv Adžića obuhvaćeni su, takođe, ubistva i prisilni nestanci najmanje 67 civila izvršeni prilikom napada na sela ili tokom zatočeništva u logorima. Posmrtni ostaci žrtava pronađeni su 1996. godine u dve masovne grobnice u opštini Ilijaš – Lješevo i Žerovanj – a više njih još uvek se vode kao nestali.
Osim toga, Krizni štab je tokom 1992. godine sprovodio niz diskriminatornih mera protiv meštana Ilijaša, među kojima su otpuštanje s posla, oduzimanje imovine i prisilno premeštanje nesrpskog stanovništva iz Ilijaša. Srpske oružane snage su u istom periodu razorile veliki broj istorijskih i verskih objekata u Ilijašu.
Javno tužilaštvo za ratne zločine još uvek nije podiglo optužnicu ni protiv Ratka Adžića ni protiv drugih počinilaca za koje postoje dokazi da su učestvovali u zločinima opisanim u krivičnoj prijavi FHP-a.
Ratko Adžić je danas penzionisani profesor fizike Filološke gimnazije u Beogradu i živi na Novom Beogradu.
